Hazırlayan: M. Adil ÇETİN
Araştırmacı-Yazar
Ä°LESAM Hatay Ä°l Temsilcisi
adilcetin1@gmail.com
DoÄŸu Karadeniz gezimizin yedinci durağı Gürcistan’ın Batum ÅŸehrindeyiz.
19. yüzyılın baÅŸlarından itibaren Gürcistan toprakları Rusya Ä°mparatorluÄŸu tarafından ele geçirilmeye baÅŸlanmış ve Ruslar yavaÅŸ yavaÅŸ Acara‘ya doÄŸru yaklaÅŸmıştır.
Åžubat 1921’de Sovyet Rusya Gürcistan‘a karşı savaÅŸ faaliyetlerine giriÅŸti. Ruslar ağır bastı ve 25 Åžubat 1921 tarihinde Rus ordusu Tiflis‘e girdi.
Ankara Hükûmeti, Rusya ile Gürcistan arasında devam eden çatışmaları fırsat bilip bu durumdan yararlandı ve Gürcistan hakimiyetindeki Artvin ve Ardahan‘a savaÅŸ yapmadan girdi. BolÅŸevikler karşısında tutunamayan Gürcistan hükûmeti, Ankara’daki elçileri Simon Mdivani’yi görevlendirerek Batum, Ahıska ve Ahılkelek’in Ankara Hükûmeti tarafından iÅŸgali talebini 8 Mart 1921’de sundu. Bunun üzerine Türk güçleri 10 Mart 1921’de Acara‘nın Hulo ve Keda yöresine girmesinin akabinde 11 Mart’ta da Batum’a girmeye baÅŸladı. Bu esnada Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti son bulmuÅŸ ve Sovyet yanlısı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuÅŸtu.
Batum tarihindeki acı sayfalardan biri de 1924 yılında Sovyet yönetimine karşı Gürcistan‘ın çeÅŸitli bölgelerinde baÅŸlayan ayaklanma sırasında geliÅŸen olaylardır. Batum’da Sovyet karşıtı çıkışlara katılan millî bağımsızlık hareketi üyelerine herhangi bir ön araÅŸtırma olmadan saldırıldı. 31 AÄŸustos 1924’de Sovyet karşıtları kurÅŸuna dizildi. Öldürülenler arasında Batum Ä°stihkâm BirliÄŸi Komutanı olan General Giorgi Purtselidze de vardı. Gürcistan‘ın SovyetleÅŸmesi sonrasında Acara bölgesine dini gerekçe ile özerklik statüsü verildi. Batumlular 1941-1945 yılları arasındaki Ä°kinci Dünya Savaşı‘na çeÅŸitli cephelerde aktif olarak katıldı. Batum’dan savaÅŸa çaÄŸrılan 12.258 askerden 4.728 kiÅŸi evine dönemedi. 1960-1980 yılları arasındaki ÅŸehir hayatı, Sovyet yaÅŸamının ve onun karakteristik deÄŸerlerinin tipik örneÄŸini teÅŸkil ediyordu.
Sovyetler BirliÄŸi’nin bir parçası olan Batum’a dev komünist apartman blokları da eklenmiÅŸ. Böylece Batum mimarisi hem Osmanlı’dan hem Avrupa’dan hem de BolÅŸevikler’den miras kalan yapılarla karışık bir hal almış. Sovyetler BirliÄŸi döneminde yapılmış eski apartmanlarda balkon olmaması ve apartmanların dış cephelerinin aynı ÅŸekilde korunması dikkatimi çekti.
Batum, Sovyet Rusya’ya baÄŸlansa da komünizmin çöküşüyle Gürcistan’ın 1991’de bağımsızlığını ilan etmesinden sonra merkezi yönetimin bir parçası haline gelmiÅŸ.
Åžehir, 1991’de Gürcistan Sovyet BloÄŸu’ndan ayrıldığından beri çok hızlı kabuk deÄŸiÅŸtiriyor. Onu sarmalayan dik ve yemyeÅŸil daÄŸlar, yükselen gökdelenlerle yavaÅŸ yavaÅŸ perdeleniyor. Özellikle 2004’ten beri komünizmin etkilerini silkeleyip, Batum’u bir zamanlar olduÄŸu gibi gözde bir yazlık tatil merkezi yapmak için devletin büyük seferberliÄŸi var.
Karadeniz’in kıyısında olan Batum, Gürcistan’da bulunan Acara’nın baÅŸkentidir. Batum, Karadeniz’in bir devamı olan ÅŸehir. Kafkas DaÄŸları’nın yamacındaki tatil kenti, Sarp sınır kapısından 22 km içerisinde yer almaktadır. Åžehrin kenarlarına doÄŸru yer yer tepelerde yeÅŸillikler içerisinde dağınık ve seyrek evler görüyoruz.
Batum’un nüfusu yaklaşık 170.000, yüzölçümü ise 64,9 km2‘dir.
Günümüzde Türkiye vatandaÅŸları pasaport ve vize aranmaksızın Batum Havaalanı’na inerek Hopa ilçesine gelebilmektedirler. Ayrıca Trabzon’dan her gün Batum’a karayoluyla otobüs seferleri düzenlemektedir.
Batum’a girdiÄŸimizde deÄŸiÅŸik mimari yapısı dikkatimizi çekiyor. Tertemiz havası, ılık iklimi ve huzurlu bir atmosferi vardı. Åžehirde gezerken birkaç kilise gördüm, içini gezdik, uzaktan bir tane de cami minaresi gördüm.
Batum’dan Türkiye’ye geçip alışveriÅŸ yapıp tekrar Batum’a dönenlerin sayısı oldukça fazla. Zira para birimleri bizim para birimimizden yaklaşık 6,5 kat deÄŸerli olmuÅŸ. Yani 1 Gürcistan Larisi 6,50 TL’dir.
*
Batum Tiyatro Meydanı
Yüzlerce yıllık etkileyici tarihi yapılarla süslü Batum Tiyatro Meydanı, Batum’un en güzel meydanlarından biri. Ä°smini de 1552 yılında yapılan görkemli Batum Drama Tiyatrosu’ndan alıyormuÅŸ. Tarihi tiyatro binasının hemen önünde heybetiyle Poseidon Heykeli bulunmaktadır.
*
Avrupa Meydanı
Batum’da ÅŸehrin ana meydanı, Avrupa Meydanı. Klasik büyük bir fıskiyeli havuzun olduÄŸu Meydan’nın en önemli simgesi elinde altın koyun postu tutan Medea Heykeli.
*
Piazza
Piazza (Ä°talyanca’da meydan demek), Gürcistan’ın güzel meydanlarından biri. Birebir Ä°talyan meydanlarından modellenmiÅŸ. Mozaiklerle döşenmiÅŸ 5700 metrekare alana sahip. Etrafta birçok cafe, otel, restoran bulunmaktadır. Son yıllarda burası konser, performans gibi etkinliklerin de popüler yeri olmuÅŸ. Placido Domingo, Chris Botti, Sting, Macy Grey gibi dünyaca ünlü isimler bu meydanda konser vermiÅŸ.
*
St. Nicholas Kilisesi
Bu kiliseyi, Osmanlı Dönemi’nde burada yaÅŸayan Rumlar padiÅŸaha hediye olarak sunmuÅŸlar. PadiÅŸah da çanlarının asla çalınmaması kaydıyla kiliseye izin vermiÅŸ. Kilisenin yapımına 1865’de baÅŸlanmış ve çanları da 1878’de yerleÅŸtirilmiÅŸ. Rumlar söz verdikleri üzere çanları hiç çalmamışlar ta ki Osmanlı’nın Batum topraklarını kaybettiÄŸi güne kadar. Bugün ise ÅŸehrin ana kiliselerinden biri olarak faal bir ÅŸekilde ibadete açık.
*
Chacha Kulesi
Bu yapı Ä°zmir Konak’taki Saat Kulesi’nin ikiz kardeÅŸiymiÅŸ. Çok beÄŸendikleri için buraya da aynısını yaptırmışlar.
*
Ali & Nino Heykeli
Meydanda bulunan popüler heykel, sonsuz aşkı sembolize ediyormuş. Ali isimli Azeri genç ve Nino adındaki Gürcü bir kızın arasındaki aşkı simgeliyormuş. Kadın ve erkek figürlerinden oluşan heykellerin her 10 dakikada bir açıları değişmekte ve iç içe geçmektedir.
Sahil bölgesinde, biri Müslüman diÄŸeri Katolik Hristiyan olup kavuÅŸamayan aşıkları anlatan 7 metrelik metalden dev heykel, akÅŸam olduÄŸunda kırmızı ve mavi ışıklandırılan bedenler birbiri etrafında dönüyor ama asla birleÅŸemiyorlar. Heykele Ä°lham olan kaynak da Kurban Said adlı kimliÄŸi kesin olmayan yazar tarafından 1937’de Viyana’da Almanca olarak yayınlanmış bir roman. Roman Müslüman bir Azeri genci olan Ali ile Hristiyan Gürcü kızı Nino arasında yaÅŸanan imkânsız aÅŸkı konu ediniyormuÅŸ.
