İyi ya da kötü zaman yoktur, iyi ya da kötü insan vardır.
“DoÄŸru zamanda doÄŸru insan” diye biÅŸey hiç yoktur. Çünkü zaman doÄŸru ya da yanlış olamaz. DoÄŸru ya da yanlış insan olur.
Nasıl mı?
Hadi biraz zaman yolculuÄŸu yapalım. Geride bıraktığımız zamanlardan örneklerle…
“… Zeus, Tanrıçalar gibi güzel olan Pandora’yı, Prometheus’un ikizi olan Epimetheus‘a bir kutuyla/küple gönderir. Kapıyı çalan Pandora’nın güzelliÄŸinden büyülenmiÅŸ olan Epimetheus, onu evine alır ve ertesi gün onunla evlenir. Söz konusu kutuyu/küpü açmasını Pandora’nın kulağına fısıldayan Zeus’un, artık insanlıktan intikam alma zamanı gelmiÅŸtir. Zeus sayesinde kutuyu/küpü (Pandora’nın kutusunu) açan Pandora, insanlık arasında mutsuzluÄŸu salıvermiÅŸtir. Böylece kötülükler dünyaya ve insanlığa yayılmıştır.” Ä°fadesi o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Sokrates’in Milattan Önce 390’lı yıllarda, yani 2400 yıl önceki tespiti:
“O insanlarla ilgili olarak meydana gelen bazı ÅŸeylerden sorumludur; fakat onlarla ilgili çoÄŸu ÅŸeyin sorumlusu O deÄŸildir. O, her ÅŸeyin sebebi deÄŸil, yalnız iyi olanın sebebidir. Kötü olan ÅŸeylerle ilgisi yoktur. Tanrı iyi olduÄŸu için, insanların başına gelen her ÅŸey, çoÄŸumuzun sandığı gibi, ondan gelmez. Yalnız iyi olan ÅŸeyler Tanrıdan gelir… Ä°yi olan ÅŸeyler de, kötülüklerden daha az olduÄŸuna göre, Tanrı’dan çok deÄŸil, az ÅŸey gelir bize…Bu nedenle kötü ÅŸeyler için baÅŸka sebepler aranmalıdır. Bunların Tanrı’dan geldiÄŸi söylenmemelidir.” Ä°fadesi o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Milattan sonra 500’lü yılların sonu ile 600’lü yılların başında, Arap coÄŸrafyasında, kutsal metinlerde geçen
“Asra yemin ederim ki,
Ä°nsan gerçekten ziyandadır.” Ä°fadesi o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Hüseyin öldürüldü. Yetmedi. Kafası mızraÄŸa takıldı ve herkese gösterildi. Ãœzerindeki deÄŸerli eÅŸyalar alındı ve yarı çıplak bırakıldı ve cansız bedeni atlara çiÄŸnetildi. Kerbela’da yaÅŸanılan bu olay o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Ortaçağ Avrupa’da insanın hiçbir kıymeti yoktu. Engizisyon mahkemelerinde yüz binlerce insan haksız yere ve çok defa sırf servetlerini ele geçirebilmek için öldürüldü. Papazlar çeşitli menfaatler karşılığında günahları affediyorlardı. Hatta cennetten yerler satıyorlardı. Mantık ve insanî esaslar kaybolmuştu.
Ortaçağ’da ailenin çocuğa bir an önce büyümesi beklenen yetersiz varlık gözüyle baktığını, yine bu dönemin Hristiyanlık anlayışına göre çocuğun ‘’günahkar’’ bir varlık olarak görüldüğü, o dönemin bir vesikası değil mi?
“Japonya’nın, Nanking Katliamı’nda 300.000’den fazla sivili öldürdüğünü biliyoruz.”
Sovyet askerlerinin DoÄŸu Avrupa’da en azından binlerce, potansiyel olaraksa yüz binlerce kadına tecavüz ettiÄŸinden haberdarız.” Bu yaÅŸanılanlar o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Aşık Seyrani’nin ( 1807 -1866 ) yazdığı aÅŸağıdaki dörtlük dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
“Rüşvet ile yazar hakim hücceti
Hüccet ile alır kadı rüşveti
Halk bilmiyor dini ÅŸer’i sünneti
Bozuldu sikkenin tuncuna kaldık.”
Philip Zimbardo yaptığı araştırmada insanların otoriteye ne dereceye kadar itaat edebileceğini şık bir deneysel düzenle gösterdi. Deneyin sonucuna göre insanlar, başka insanlara psikolojik acılar çektirmek pahasına otoriteye itaat etme konusunda kuvvetli bir eğilime sahipti. Üstelik itaat etmedikleri durumda kendilerine herhangi bir yaptırım uygulanmayacaktı. Zimbardo defalarca tekrarlanıp benzer sonuçlar veren deneyiyle ilgili daha sonra şöyle yazacaktı:
“Sadece iÅŸlerini yapmakta olan sıradan insanlar herhangi bir düşmanlık hissetmiyorken bile, çok yıkıcı bir sürecin aktörleri olabilirler. Dahası, yaptıkları ÅŸeyin yıkıcılığı ayan beyan olduÄŸunda bile, ahlakın temel standartlarıyla uyumsuz ÅŸeyler yapmaları istendiÄŸinde, pek az insan kendisinde otoriteye karşı çıkacak gücü bulur.” Yapılan bu çalışma o dönemin bir vesikası deÄŸil mi?
Soru şu: Hangi zaman daha kötü?
Cevap çok kısa: Hiçbir zaman!
Çünkü, iyi ya da kötü zaman yoktur, iyi ya da kötü insan vardır.
Marquez’in dediÄŸi gibi; Kötülük dünyada deÄŸil ey kahramanlar, kötülük yürekte.
